گلدان های طبیعی کویر یکی از جاذبه های منحصر به فرد لوت در شرق استان کرمان هستند اما خشکسالی و احداث سد نساء در بالا دست حیات این سازه های زنده طبیعی را با خطر مواجه کرده است
روه استان ها: خبر ثبت جهانی کویر لوت یکی از خبرهای مسرت بخش در سال جاری برای مردم کرمان بود، در واقع کویر لوت نخستین پرونده طبیعی ایران است که در لیست آثار جهانی ثبت شده است.
این در حالی است که این کویر گسترده در استان های سیستان بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان قرار گرفته اما آنچه که مورد توجه است اینکه بیش از ۸۰ درصد از داشته های کویر لوت از جمله کلوت ها، رودخانه شور، گلدان های طبیعی و بلندترین تپه های شنی جهان در استان کرمان قرار گرفته است در این میان اگر در مسیر جاده شهداد حرکت کنید نخستین پدیده عجیبی که می بینید تپه های کوچکی هستند که در اطراف جاده قرار گرفته است.
این تپه های بسیار کوچک مانند گلدانی هستند که روی آن ها حجم قابل توجهی از گونه های گیاهی بومی روییده است.
کارشناسان دلیل پدید آمدن این گلدان ها را که به نبکا نیز شهرت دارند فرسایش بادی و آبی می دانند و در نهایت به دلیل افت سطح خاک اطراف این گیاهان ریشه های درختان موجب تثبیت بخشی از خاک می شوند و در طول سال ها این سازه ها چنین متر از سطح زمین بلند تر می روند و دشت مملو از گلدان های زیبایی می شود که در عمق کویر جنگلی انبوه را ایجاد می کند.
اما شهداد تنها مکانی از کویر لوت نیست که شاهد وجود این گدان ها است در شرقی ترین نقطه کرمان و در شهرستان ریگان که در عمق کویر قرار گرفته است بزرگترین نبکاهای کویر قرار گرفته است.
در ریگان پس از احداث سد نساء وضعیت این نبکاها هر روز بدتر می شود و با خشکسالی و کمبود بارش های منطقه وضعیت بدتر هم شده است
نکته جالب توجه اینکه وجود این نبکاها در دشت ها و کویرهای سایر مناطق کویری جهان نیز دیده شده است اما بزرگترین نبکاها در استان کرمان و شهرستان ریگان قرار گرفته اند.
این عارضه های شگفت انگیز در کویر و در اوج گرمای و سر سختی لوت جان پناه بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری منطقه نیز هستند اما در حالیکه این عارضه ها به عنوان جزیی از کویر لوت ثبت جهانی شده اند اما خشکسالی، جاده ها و گسترش بیابان ها نبکاها را تهدید می کند.
در ریگان پس از احداث سد نساء وضعیت این نبکاها هر روز بدتر می شود و با خشکسالی و کمبود بارش های منطقه وضعیت بدتر هم شده است.
نبکاها در ریگان در حال خشک شدن هستند
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ریگان در گفتگو با مهر در این خصوص می گوید: بخش قابل توجهی از نبکاهای کویر در شهرستان ریگان قرار گرفته است و باید برای حراست و حفاظت از آن ها اقدام کرد.
بهزاد بارانی گفت: این درختان در کنار جاذبه های گردشگری و زیبایی که دارند برای مردم منطقه کاربرد عملی مهمتری دارند و آن تثبیت شن های روان و جلوگیری از گسترش بیابان ها است.
وی افزود: عمده این نبکاها در بخش گنبکی ریگان وجود دارد اما در سال های اخیر با احداث سد نشاء در بالا دست میزان رطوبت در این منطقه کاسته شده است و تداوم خشکسالی نیز موجب شده است با کم آبی بی سابقه ای در این قسمت از کویر مواجه شویم.
بارانی نسبت به خشک شدت گلدان های طبیعی کویر در این منطقه هشدار داد و افزود: در حال حاضر نیز بخشی از این عارضه های طبیعی خشک شده اند.
منابع آبی منطقه خشک شده است
وی وسعت این گلدانهای طبیعی را ۱۶ هزار هکتار دانست و افزود: باید برای جلوگیری از خشک شدن این درختان چاره اندیشی کرد.
وی رطوبت را یکی از مهمترین عوامل وجود این درختان دانست و افزود: عامل اصلی تامین آب این درختان منابع آب زیر زمینی است که با کاهش سطح این آب ها مشکلات در منطقه افزایش یافته است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ریگان گفت: بزرگترین نبکاهای منطقه از ۱۰ تا ۲۰ متر ارتفاع دارند و موجب زیبایی بی نظیر کویر می شوند و زیستگاه بسیاری از جانداران منطقه هستند.
در حالی کویر لوت ثبت جهانی شده است که هم اکنون فقط یک نام به این کویر نسبت داده شده است و هیچ امکاناتی از جمله خودرو بالگرد و ... برای حفاظت از این کویر اختصاص نیافته است.
در حالی کویر لوت ثبت جهانی شده که هم اکنون فقط یک نام به این کویر نسبت داده شده است و هیچ امکاناتی از جمله خودرو بالگرد و ... برای حفاظت از این کویر اختصاص نیافته است
مدیرپایگاه ثبت جهانی کویر لوت نیز خواستار توجه جدی به حراست و حفاظت از داشته های کویر شد و گفت: کویر لوت و همه داشته هایش ثبت جهانی است و در پرونده این کویر ثبت شده است.
محمد جهانشاهی افزود: آثار ثبت جهانی باید مورد حراست و نگهداری قرار بگیرند و باید از هر گونه تخریب آنها جلوگیری کرد.
وی تصریح کرد: ثبت جهانی کویر لوت فرصتی بی نظیر در راستای معرفی یکی از زیباترین عارضه های طبیعی ایران را فراهم کرده است که می تواند منجر به تحول اقتصادی در زیست بوم های منطقه ای شود که با ترویج بومگردی این امر در حال روی دادن است.
وی پرونده لوت و اجزای آن را بسیار ارزشمند دانست و خواستار اختصاص اعتبار و برنامه ریزی در راستای نگهداری از این داشته ها شد.
وی وجود مناطقی مانند گندم بریان، کلوت ها، رودخانه شور، نبکاها و گرمترین نقطه زمین در کویر مرکزی را کلکسیونی بی نظیر دانست که باید مورد توجه قرار گیرد.
پایگاه جهانی کویر لوت باید با تجهیز و تامین اعتبار مورد حمایت قرار گیرد ضمن اینکه دستگاه های مختلف باید با همکاری با میراث فرهنگی زمینه توسعه گردشگری و حراست از کویر را فراهم کنند
وی ادامه داد: پایگاه جهانی کویر لوت باید با تجهیز و تامین اعتبار مورد حمایت قرار گیرد ضمن اینکه دستگاه های مختلف باید با همکاری با میراث فرهنگی زمینه توسعه گردشگری و حراست از کویر را فراهم کنند.
جهانشاهی افزود: در سال جاری شاهد حضور قابل توجه گردشگران اروپایی در کویر لوت هستیم و باید این داشته ها را قدر بدانیم و زمینه جذب گردشگران بیشتر را فراهم کنیم.
وی خشکسالی و مشکلات ناشی از آن را یکی از عوامل تهدید کننده حیات در اکوسیستم های داخلی کویر دانست و افزود: نباید با دخالت های انسانی این محدودیت های منابع آبی تشدید شود.
وی گفت: برخلاف آنچه تصور می شود کویر مملو از گیاهان و جانوران منحصر به فردی است که از ارزش بسیار بالایی برخوردارند.
میزان بارندگی در کویر لوت در استان کرمان در پایین تر سطح ممکن قرار دارد که طی سال های گذشته خشکسالی موجب شده همین بارندگی های نرمال نیز روی ندهد و در نتیجه سطح آب های زیر زمینی کاهش یافته است از سوی دیگر دخالت هایی مانند احداث سد بر روی رودخانه های محلی بر مشکلات ذخیره گاه های آب زیر زمینی کویر افزوده است.